Compound Nouns – İngilizce Birleşik İsimler

Bir başka yazıda isimler konusunda ve isim türlerinden tek tek bahsetmiştik. Bu bahsettiğim yazıda “compound nouns” yani İngilizce birleşik isimler türünden de kısaca bahsetmiştik. Fakat birleşik isimler kendi özel yazısını hak edecek kadar önemli bir konu olduğundan bu yazıda konuya ayrıca değineceğiz.

Peki birleşik isimler neden bu kadar önemli bir konu? Çünkü birleşik isimleri kavradığımızda aslında birleşik kelimelerin anlamını bilmesek de onlardan birini gördüğümüzde az çok anlamını çıkarabiliyoruz.

Gelin birleşik isimlerin nasıl oluştuğunu ve en sık kullanılan birleşik kelimelerin neler olduğu bol örnekler vererek anlatalım.

Birleşik İsimleri Oluşturan 2 Kısım

Birleşik isimler genellikle iki farklı kelimenin birleştirilmesiyle oluşur. Bu iki farklı kelime birleştiğinde anlam kelimelerin anlamıyla benzer de olabilir, tamamen bambaşka bir anlam da kazanabilir.

Birleşik isimleri oluşturan bu iki kelime genellikle şöyledir: Birinci kısım anlam ya da tür bildirir, yani kelimenin nasıl biri ya da nasıl bir nesne olduğu, amacının ne olduğunu anlatır. İkinci kısım ise birleşik kelimenin anlattığı nesne ya da kişidir.

• Girl + friend = girlfriend

(ilk kısımda yani “girl” kelimesinde birleşik kelimenin anlatacağı kişiyi söylemiş olduk,ikinci kısımda yani “friend” kelimesinde ise bizim için bu kişinin ne olduğu. Sonuç olarak ortaya “kızarkadaş” çıktı ama sevgili anlamında, yani birleşik kelimemiz bize anlatmak istenilen kişi hakkında ipucu vermişse de farklı bir anlam kazandı.)

• In + put = input

(Bu birleşik isim ileri düzey olsa da bu ismi oluşturan kısımları birbirinden ayırdığımızda bakın elimize ne geçti? “In” ve “put” gibi iki basit kelime. Biz belki “input” nedir bilmiyoruz, ama “in” kelimesinin “içeride, içeri” demek olduğunu biliyoruz, “put” da koymak demek.

Demek ki “input” kelime anlamı “içeri koymak” gibi bir şey. Yaklaştık, input “girdi” demek.  Bazen veri anlamı da var ama veri de manuel olarak bilgisayara girilmiyor mu zaten?)

• Dining + table = dining-table

(bu sefer “-ing” alarak isim haline gelmiş bir fiil – dine fiili – ile bir nesneyi birleştirdik. İlk kısımda anlattığımız nesnenin amacını anlattık, üzerinde yemek yendiğine değindik ve ikici kısımda ise birleşik isimle anlatmak istediğimiz nesneyi yani “table” kelimesini koyduk ve ortaya “yemek masası” çıktı.)

Birleşik isimleri oluşturan iki kısımdaki kelime türlerine değinip daha fala örnek vermeye geçmeden önce bir şeyi açıklığa kavuşturmak istiyorum: Birleşik kelimeleri oluşturan kısımları anlarsak daha önce hiç karşılaşmadığımız bir kelimenin anlamını tahmin edebiliriz.

“Dine” kelimesi çok gördüğümüz bir kelime değil, başlangıç seviyesine ders veren öğretmenler “dine” yerine “eat” demeyi tercih ederler ki kafalar karışmasın. Ama “dine” kelimesini bilmesek de “table” kelimesinden “dining-table” nedir hemen anlamış olduk. Bir çeşit masa.

Dine fiilini bilmiyorsak da “dining room” ibaresini biliyoruz. “Dining room” ibaresinin anlamı yemek odası olduğuna göre, mantıken bu da yemek masası olsa gerek gibi bir çıkarım yapabiliriz.

Birleşik İsim Türleri

Yukarıda bahsettiğimiz birleşik isimleri oluşturan kısımlar fark ettiyseniz farklı kelime türlerinden oluşabiliyor. Mesela “girlfriend” örneğinde “girl” isim, “friend” de isim. Ama “input” örneğinde “in” adverb yani zarf, “put” ise fiil.

Demek ki birleşik isimler farklı türlerden de oluyor, sadece isimle ismin birleşiminden oluşmak zorunda değiller. O halde örneklerimizi verirken neyle neyin birleşimi olduklarını da not düşelim.

• Honey, can you clean the bedroom please? ( bedroom: isim + isim)
• Watching the rainfall with a cup of coffee is the gift of winter. ( rainfall: isim + fiil)
• Look at all those passers-by in this busy Tokyo street! (passerby: isim + zarf)
• Have you got your driving license yet? I have heard it’s too hard to get now. ( driving license: fiil + isim)
• The main drawback of this presentation is that it lacks a powerful conclusion. ( drawback: fiil + zarf)
• I saw a traffic accident on the road today. There were so many bystanders looking at the wounded and doing nothing, it was horrible! ( bystander: zarf + isim)
• An upturn in the economy may mean that the future is bright, but it may also mean it is just temporary. ( upturn: zarf + fiil )
• Did you download that software from the other day? I have heard it has a sort of virus in it, you need to delete the whole thing. (software: sıfat + isim)
• Hey, do you know where I can find a dry-cleaning shop around here? ( dry-cleaning: sıfat + fiil)

DİKKAT! Siz de fark ettiniz değil mi? Verdiğimiz örneklerdeki birleşik isimlerin bazısı tamamen birleşik, bazısı aralarına boşluk ya da “-“ almış. Neden böyle bir şey olmuş peki?

Birleşik isimler, kendilerini oluşturan 2 parçanın türlerine ek olarak nasıl birleştiklerine göre de türlerine ayrılırlar. Özellikle bunu öğrenmenize gerek yok, biraz ileri bir konu, ama yine de bilmek istersiniz diye birkaç örnek veriyorum:

Açık Birleşik İsimler (Open Compound Names):

ice cream, post office, full moon, middle class, real estate, dry cleaning, driving license.

Tireli Birleşik İsimler (Hyphenated Compound Names):

father-in-law, well-being, merry-go-round, one-half, mass-produced.

Birleşik isimlerin de sonuna geldik. Bu konu biraz detay bir konu, kuralları çok iyi bilmeseniz de olur. Ama hani merak ederseniz birleşik isimler nasıl oluşur, neden bazıları tire alır bazıları almaz, yazımızı derinlemesine okuyabilirsiniz.